vrijdag 24 december 2010

Solargraph onthuld in tuin Zeeuws Archief


Op 23 december 2010 om 16.30 uur werd resultaat van een bijzonder natuur-wetenschappelijk experiment bekend gemaakt. Hannie Kool-Blokland, directeur van het Zeeuws Archief, onthulde de solargraph van 15 juli, een zonnebaanfoto met een belichtingstijd van bijna 6 maanden.

Solargraphy-experiment Zeeuws Archief - Sterrenwacht

De Middelburgse Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen en het Zeeuws Archief voerden gedurende een klein half jaar gezamenlijk een solagraphy-experiment uit. De bedoeling was om met een eenvoudige pinhole camera (gaatjescamera) een foto te maken van de baan van de zon, met een belichtingstijd van bijna zes maanden.
Het solargraphy-experiment startte met het bevestigen van een limonadeblikje met een stukje fotopapier erin aan de balustrade van het terras in de tuin van het Zeeuws Archief. In het limonadeblikje was met een speld een piepklein gaatje geprikt. Het gaatje was gericht op het zuiden, met zicht op het archiefcafé, de abdijtoren Lange Jan, de achterzijde van de huizen aan de Bogardstraat en een stuk tuin van het Zeeuws Archief. In een eerdere blogpost van 16 juli deden we al verslag van het hoe en waarom van het experiment en het ophangen van het blikje. Na 15 juli werden meerdere blikjes van diverse afmetingen op verschillende data opgehangen. Om te kijken of de locatie voldoende omgevingsobjecten opleverde werd het blikje dat op 19 augustus was opgehangen, op 10 september geopend. Dat leverde een prachtige solargraph (zonnebaanfoto) op. In onze blogpost van 31 oktober schreven we erover.
Hieronder volgt een verslag in woord en beeld over de gebeurtenissen op 23 december, de dag waarop de solargraph van 15 juli werd onthuld.

Bijzonder experiment

Naar aanleiding van het persbericht over de onthulling van de solargraph was er veel media-aandacht voor dit bijzondere experiment. Initiatiefnemer Jan Koeman van de volkssterrenwacht mocht uitleg geven over het experiment in enkele kranten, zoals de Faam en de PZC en voor radio en TV, waaronder Radio4 (De Ochtend) en Omroep Zeeland Radio en TV. Zelfs het weerpraatje van weerman Jos Broeke op Omroep Zeeland werd die dag opgenomen op het terras van het Zeeuws Archief.
Voor het scannen en bewerken van de solargraphs werd een productielijn opgesteld: een scanner, een laptop en een printer met 240 grs. fotopapier. Verdere benodigdheden: een tangetje voor het eruit halen van het fotopapier (indien nodig) en een föhn voor het droogblazen van de solargraph, in het geval deze door het weer vochtig zou zijn geworden.

Van de Perre en zijn experimenten

's Middags begon de solargraphy-bijeenkomst met een korte inleiding over de natuurwetenschappelijke experimenten van Johan Adriaen van de Perre, de eerste bewoner van het Van de Perrehuis, waarin nu de kantoren van het Zeeuws Archief zijn gehuisvest. Rijk-Jan Koppejan, voorzitter van de Volkssterrenwacht, vertelde onder meer over de meteorologische waarnemingen die van de Perre deed, zijn belangstelling voor astronomie en Van de Perre's experiment om op 5 april 1784 Zeelands eerste onbemande luchtballon op te laten. Van de Perre had de luchtballon zelf gemaakt van 'zeer ligte verniste stoffe (...) en gevuld met Inflamable Lucht uit verslapt Vitrioolzuur [lees: zwavelzuur], en Spykers [lees: ijzer]', zo meldde de Middelburgsche Courant een paar dagen later. Dat - brandgevaarlijke - experiment gebeurde in de tuin van het zijn huis, waar nu weer een experiment plaats vindt, dat overigens een stuk minder gevaarlijk is.

De Sterrenwacht en haar experiment

Jan Koeman vertelde vervolgens hoe hij op het idee was gekomen dit experiment uit te voeren en waarom hij de tuin van het Zeeuws Archief daarvoor had uitgekozen. Hij las een keer over solargraphy in een tijdschrift en dacht meteen: dat moet ik ook doen. Het maken van een gaatjescamera is heel eenvoudig. Iedereen kan het. Koeman maakte van enkele blikjes gaatjescamera's, probeerde op een aantal plaatsen verschillende soorten blikjes uit en testte hoe hij het beste resultaat kon bereiken. De tuin van het Zeeuws Archief leek hem een heel geschikte plaats om een groot experiment met meerdere blikjes uit te voeren. Het Zeeuws Archief was graag bereid om mee te werken aan het experiment, zeker vanwege de geschiedenis van de locatie. Op 15 juli 2010 werd het eerste blikje geplaatst en daarna volgden er nog andere, verschillend in vorm en diameter. De eerste proeve leverde al een fantastisch resultaat op, dus de verwachtingen over de solargraph van 15 juli waren hoog gespannen.

Onthulling solargraph 15 juli-23 december 2010

Vervolgens verzamelden alle aanwezigen zich op het terras van het Zeeuws Archief. Daar maakte Jan Koeman het blikje van 15 juli los. Hannie Kool-Blokland, directeur van het Zeeuws Archief, had de eer om het ruim vijf maanden belichte fotopapier uit het blikje te halen. Het resultaat was prima! De baan van de zon was prachtig vastgelegd. Uiteraard volgde er een fotomoment. Hannie Kool-Blokland toont de solargraph en het blikje. Naast haar staat Jan Koeman van de Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen.

'Ontwikkelen' en printen solargraph

Na het droogföhnen van de solargraph - vanwege het weer was er een beetje condens in het blikje gekomen - werd het fotopapier met de afbeelding op de scanner gelegd. De scan toonde het negatieve beeld, dat wil zeggen links en rechts verwisseld en donker/licht omgekeerd. Met een fotobewerkingsprogramma draaide Jan Koeman de afbeelding om en wijzigde het donker in licht en omgekeerd. Toen ontstond een prachtig beeld van de baan die de zon had afgelegd van 15 juli tot 23 december. De kleuren waren in eerste instantie blauw-groen, wat een haast futuristisch beeld opleverde. Te zien zijn het archiefcafé, de abdijtoren Lange Jan, de achterzijde van de huizen van de Bogardstraat en een stukje tuin van het Zeeuws Archief. In de zomer beschrijft de zon van oost naar west (links naar rechts op de solargraph) een hoge baan en op de kortste dag is de baan het aller laagst. Heel bijzonder is de weerspiegeling van de lage zonnebanen in de ruiten van het archiefcafé.

Het Zeeuws Archief en het experiment

Na de onthulling van de solargraph sprak Zeeuws Archief directeur Hannie Kool-Blokland over experimenteren in en om het Van de Perrehuis. Door op deze manier een foto te maken komen natuurwetenschap en kunst bij elkaar. Johan Adriaen van de Perre was met de schatrijke Jacoba van den Brande getrouwd, die het Van de Perrehuis - indertijd 'De Commanderij' geheten - van haar oom had geërfd. Van de Perre was een groot stimulator van wetenschap en kunst. Hij stichtte het Musaeum Medioburgense, een centrum voor wetenschap en volksontwikkeling in de Latijnse Schoolstraat waar later ook het mede door hem opgerichte Natuurkundig Gezelschap onderdak vond. Van de Perre steunde ook de oprichting van het Natuurkundig Genootschap der Dames (1785-1887). Mecenassen zoals Van de Perre hebben grote invloed gehad op de ontwikkeling van kunsten en wetenschappen in de achttiende en negentiende eeuw. Ook in de huidige tijden van bezuinigingen zijn dergelijke mecenassen of sponsoren bitterhard nodig, aldus Kool-Blokland.

Het publiek en het experiment

Jan Koeman kondigde een publieksevenement aan: hij riep iedereen op om in de maand januari tegen bij de Volkssterrenwacht tegen een geringe vergoeding een kant-en-klaar fotoblikje te komen afhalen en dat op een mooie plaats neer te hangen. Alle blikjes worden op vrijdagavond 17 juni op de Sterrenwacht geopend. De solargraphs worden daar gescand, zodat het beeld wordt vastgelegd. Voor meer uitleg en een instructie kan iedereen contact opnemen met de Volkssterrenacht. De Sterrenwacht hoopt dat heel veel mensen overal in Zeeland meedoen met het solargraphy-experiment, zodat er een prachtig beeld kan worden verkregen van de zonnebaan op verschillende plekken in de provincie. Ook het Zeeuws Archief werd uitgenodigd om mee te doen en als eerste een blikje te plaatsen. De directeur van het Zeeuws Archief reageerde direct enthousiast, waarop Jan Koeman het blikje bevestigde aan de balustrade van het terras in de tuin. Verder zal het Zeeuws Archief van harte aan het publieksexperiment meewerken door blikjes te verzamelen voor de Sterrenwacht.
Meedoen? Lees de informatie op de website van de Middelburgse Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen.

Solargraphs ontwikkelen en printen

Aan het eind van de middag haalde Jan Koeman, omringd door alle aanwezigen, die heel neiuwsgierig waren naar de resultaten, alle overige blikjes leeg en scande de afbeeldingen. Elke solargraph was anders, vanwege de afmetingen van de blikjes en de belichtingstijd van de afbeelding. Hieronder de solargraphs uit de andere blikjes. De print van deze solargraphs zijn ook te bezichtigen in de antieke houten vitrine rechts naast de ingang van het Zeeuws Archief, vóór de trap naar de receptiebalie. De bijeenkomst werd afgesloten met een drankje en speciaal voor de gelegenheid door archiefmedewerker Elisabeth Wigard gemaakt astronomisch zoutgebak.

Het resultaat
(scroll naar beneden)


























15 juli-23 december 2010, hoog blikje 50cc, blauw




15 juli-23 december 2010, hoog blikje 50cc, detail in zwart



15 juli-23 december 2010, klein, breed blikje, zwart



19 augustus-23 december 2010, lang, smal blikje, blauw



19 augustus-10 september 2010, breed blikje, zwart (eerste proeve)


10 september-23 december 2010 breed blikje, zwart

Afbeelding 6 en 7: Rijk-Jan Koppejan, Volkssterrenwacht
Afbeelding 10: Jan Koeman, Volkssterrenwacht
Overige afbeeldingen: Zeeuws Archief
Afbeeldingen solargraphs: Volkssterrenwacht/Zeeuws Archief


Auteurs:
Jan Koeman, Stichting Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen te Middelburg
Anneke van Waarden-Koets, educatie & exposities Zeeuws Archief te Middelburg

woensdag 22 december 2010

Mooie herinneringen, historisch onderzoek en 'the cloud'

Ik wil vandaag een prachtig voorbeeld van particulier initiatief in het zonnetje zetten: de site www.middelburgdronk.nl van Edwin Mijnsbergen. Edwin heeft een mogelijkheid gecreëerd om zijn eigen en andermans herinneringen aan cafés in Middelburg vast te leggen via een wiki: een soort encyclopedie op internet.

In zijn eigen woorden:
Middelburg Dronk is een website naar het model van Wikipedia, over de geschiedenis van Middelburgse cafés (en een aantal discotheken en jongerencentra). Het idee voor deze website is spontaan ontstaan op -hoe kan het ook anders- een Middelburgs terras. ... Ik ben van plan om voor alle kroegen die mij bekend zijn pagina's aan te maken en die pagina's alvast te voorzien van een basisindeling. Ik heb ook al een doos met vergeelde kroegfoto's mee naar huis genomen, met het doel ze te scannen, met een flatbed-scanner.

Omdat Edwin een grote kennissenkring heeft, zowel op twitter als in real life kreeg hij al snel van alle kanten tips, foto's en mooie herinneringen van anderen aangereikt. In web 2.0 termen heet dat ook wel 'the cloud', het enorme potentieel aan kennis dat bij mensen aanwezig is en maar zelden wordt vastgelegd.

Maar, bibliotheekmedewerker als hij is, vergeet hij gelukkig niet om ook boeken, foto's en archiefstukken te gebruiken om de wiki te vullen. Binnenkort komt hij met een aantal andere enthousiaste vrijwilligers naar de studiezaal van het Zeeuws Archief om daar te zoeken naar gegevens over Middelburgse cafés.

Natuurlijk is niet iedereen even computer-vaardig. Hoewel het werken met de wiki-software heel simpel is zal het toch voor velen een stap te ver zijn om zelf teksten en foto's toe te voegen. Edwin is daarom al voorzichtig begonnen om af en toe zijn laptop mee te nemen naar zijn stamkroeg en daar mensen te interviewen. Het lijkt mij een goed idee om een dergelijke sessie ook eens in het Zeeuws Archief te beleggen. Wie doet er mee?

Ben ik nu alleen zo enthousiast omdat het een project over Middelburgse cafés is? Zeker niet! Elke plaats verdient eigenlijk zo'n wiki. Het vastleggen van je eigen herinneringen en die delen met anderen is enorm bevredigend! Historisch onderzoek trouwens ook. En het stopt zeker ook niet bij cafés. Een dergelijke wiki kan ook gemaakt worden voor bakkers. Of molens, of scholen. De mogelijkheden zijn eindeloos! Vind je het een goed idee en ga je een eigen wiki beginnen? Meldt het aan het Zeeuws Archief, dan zullen we er zeker aandacht aan besteden!

Middelburg Dronk is trouwens ook te volgen op twitter: www.twitter.com/middelburgdronk.

Door: Lineke van den Bout, webcoördinator

maandag 8 november 2010

#followanarchive dag op twitter



Vrijdag 12 november is het zover: #followanarchive dag op twitter. Het Zeeuws Archief doet ook mee. Er zijn op het moment van schrijven 259 mensen die het Zeeuws Archief via twitter volgen. We hopen op #followanarchive dag nog meer mensen via twitter te bereiken.

@zeeuwsarchief1
In een eerdere blogpost (6 juni 2010) schreven we al uitgebreid over het Zeeuws Archief op twitter en over de actie #followanarchive. Deze wereldwijde actie is bedoeld om meer aandacht krijgen voor archieven op twitter. Twitter is inmiddels een belangrijk informatiekanaal geworden, ook voor archieven. Via korte teksten (tweets) van maximaal 140 tekens kunnen archieven twitteren over hun collecties, activiteiten, nieuwsitems, en alles wat ze maar kwijt willen. Mensen die geïnteresseerd zijn in archieven en bezoekers van archieven volgen vaak de tweets van archieven om snel op de hoogte te zijn van nieuws. Twitter is ook een gemakkelijke manier om direct met een archief in contact te komen, vragen te stellen en tips te geven. Het twitteraccount van het Zeeuws Archief is @zeeuwsarchief1. Maar wie twittert er eigenlijk voor het Zeeuws Archief? Dat is voornamelijk Lineke, onze webcoördinator. Af en toe plaatsen Poulus (systeembeheerder) en Anneke (coördinator educatie & exposities) ook wel eens een tweet en ze vervangen Lineke bij afwezigheid.



#followanarchive
Het Zeeuws Archief doet mee aan de wereldwijde twitteractie #followanarchive op 12 november. Wilma van den Brink heeft een mooi promotiefilmpje gemaakt voor #followanarchive. Hierop zijn sfeervolle beelden van het Zeeuws Archief te zien, en twee van de vier organisatoren: Poulus en Anneke. De andere twee organisatoren zijn Charlotte en Bente uit Denemarken. Meer informatie over de organisatie van #followanarchive en de organisatoren is hier te vinden.



Doe mee!
Meedoen is eenvoudig. Maak een twitteraccount aan als je die nog niet hebt. Laat op 12 november aan je volgers weten welk archief jij volgt op twitter en waarom. Gebruik de hashtag (trefwoord met een # ervoor) #followanarchive. Dan laat je zien dat je met de wereldwijde actie voor archieven meedoet. Je kunt ook twitteren over een ontdekking die je hebt gedaan in een archief of over hoe archieven je inspireren om onderzoek te doen en artikelen of boeken te schrijven. Je kunt ook op de lijsten van twitterende archieven kijken welk archief je interessant lijkt om te gaan volgen.

We hopen 12 november op #followanarchive dag vele tweeps (twitterende mensen) te ontmoeten op @zeeuwsarchief1!

Door: Anneke van Waarden-Koets, Educatie & Exposities

woensdag 3 november 2010

Beter laat dan nooit!


Het is weer al een tijd geleden dat de steiger aan de voorkant van het van de Perre huis is weggehaald, dus deze blogpost is wat laat, maar ook het schilderwerk zelf liep behoorlijk uit.

De planning was eigenlijk om alles klaar te hebben voor de zomer van 2010 en zeker voor het afscheid van onze directeur, Roelof Koops, op 17 juni 2010. Maar dit werd dus pas eind augustus.

De reden hiervan was dat het houtwerk van de kozijnen en ramen zo slecht was dat er heel veel nieuwe stukken in gezet moesten worden, en dit zie je dus pas als je alles kaal gaat maken. Dit vergde veel frees- en timmerwerk voor de timmermannen. Er moest zelfs op de binnenplaats een heel nieuwe dorpel in!

Ook waren er wat problemen met vergunningen en kleurstellingen wat de nodige wachttijd in beslag nam en daardoor het proces weer vertraagde.

Wel mag er gezegd worden dat ondanks deze vele tegenslagen de mensen van schildersbedrijf Van der Ham uit Rotterdam zich niet uit het veld lieten slaan en de werkzaamheden ook niet afgeraffeld hebben.

Ga er maar aan staan, iedere dag om vijf uur je bed uit om op tijd in Middelburg te zijn, en dan in het begin niets anders dan afbijten, schuren, schuren en nog eens schuren. En dan niet met de schuurmachine zoals bij een hedendaags gebouw, maar met de hand door de vele verschillende profielen in het houtwerk. Dat is op de foto mooi te zien.

Er zitten ongeveer 650 kleine raampjes enkel al in het halve rondje aan de voorzijde, in het totaal zitten er rond de 1000 ramen aan de voorzijde.

Ook de samenwerking in deze hele periode is erg prettig verlopen mag ik wel zeggen, alles ging in goed overleg. We hebben maar 1 keer nodeloos brandalarm gehad in heel deze periode en dat is vaak wel anders met deze projecten. Maar ze hebben zoals je kunt zien als je langs het gebouw komt echt vakwerk afgeleverd. De deuren lijken wel gespoten in een spuitcabine!

Kortom; het gebouw staat er weer in alle pracht en praal fantastisch bij!

Dus mocht je in de buurt zijn, kom het allemaal maar eens op het gemak bekijken zou ik zo zeggen. En schroom dan niet om binnen te treden, want ook in het gebouw is nog genoeg te zien en te beleven.

Door: Pieter Brouwer, medewerker Facilitaire en Administratieve Ondersteuning

maandag 1 november 2010

Belgische kaartliefhebbers op bezoek


Vrijdag 29 oktober jl. brachten leden van de Brussel's International Map Collectors' Circle een bezoek aan het Zeeuws Archief. Deze vereniging van liefhebbers van historische kaarten organiseert diverse activiteiten. Het jaarlijkse uitstapje naar een kaartenverzameling leidde hen vorige week naar het Zeeuws Archief. Daar werden ze ontvangen door Dirk de Vries, conservator van de historisch-topografische atlas Zelandia Illustrata. Deze atlas is eigendom van het Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen en in beheer bij het Zeeuws Archief. Het eerste deel van de Zelandia Illustrata bevat honderden historische kaarten.

Na een welkomstwoord door de directeur van het Zeeuws Archief, dr. Hannie Kool-Blokland, vertelde conservator De Vries over de Zelandia Illustrata in het algemeen en over nieuwskaarten in het bijzonder. Bij zijn onderzoek naar historieprenten, dat zijn prenten die een historische gebeurtenis verbeelden, vond hij in 2008 in de Zelandia Illustrata een uniek exemplaar van de belegering van Sluis door de Staatse troepen in 1604.

Na de lezing daalden de gasten af naar het onderste archiefdepot waar zij kennis konden maken met een selectie van 28 kaarten uit de Zelandia Illustrata. Kaarten van cartografen en uitgevers als Blaeu, Visscher, Roman, Den Dooven, Van Ceulen en Goliath, maar ook de koffer die de cartografen Hattinga's gebruikten voor het vervoer van hun kaarten, trokken de aandacht.
Uit de reacties van de cartofielen bleek dat het Zeeuws Archief bijzonder kaartmateriaal bewaart en dat is iets om trots op te zijn.

Over de nieuwskaarten in de Zelandia Illustrata heeft Dirk de Vries gepubliceerd in: Tijdschrift Zeeland 18.1 (maart 2009), p. 19-27, 'De Vlaamse veldtocht van 1604 op de nieuwskaarten in de Zelandia Illustrata'.
Meer informatie over de Brussel's International Map Collectors' Circle via hun website.

Door: Leo Hollestelle, beheerder Zeeland in Beeld

zondag 31 oktober 2010

Solargraphy tuin Zeeuws Archief: eerste proeve



In de tuin van het Zeeuws Archief, achter het monumentale Van de Perrehuis, wordt een wetenschappelijk experiment uitgevoerd. De Middelburgse Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen probeert met behulp van een pinhole camera in vijf maanden tijd de baan van de zon aan de hemel vast te leggen.

Experiment
Al eerder hebben wij op dit weblog verslag gedaan van het experiment om met behulp van een pinhole camera (gaatjescamera, camera obscura) de baan van de zon om de aarde vast te leggen. De pinhole camera bestaat uit een blikje waarin een minuscuul gaatje is geprikt. Dit werkt net zoals een optische lens van glas: het omgevingsbeeld wordt omgekeerd geprojecteerd in de binnenkant van het blikje, op de zijde tegenover het gaatje. Daar wordt het beeld opgevangen door een stukje fotografische film of fotopapier. Op 15 juli werd het eerst blikje bevestigd. Enkele weken later werden verschillende andere blikjes geplaatst, waarvan één op 19 augustus 2010 om na een paar weken te kijken of de plaats van de blikjes goed gekozen was.

Eerste proeve
Jan Koeman van de volkssterrenwacht haalde het proefblikje op 10 september weg. Hij plaatste het door de zon belichte stukje fotopapier op een flatbed-scanner. Het zonlicht zorgt voor een natuurlijke belichting en omzetting van zilver in het fotopapier. Lichte delen kleuren donker tot zwart, donkere delen blijven wit. Er ontstaat dus een negatief beeld dat met de scanner kan worden vastgelegd. Met het computerprogramma Photoshop wordt het negatieve beeld omgekeerd in een positief, zoals de foto boven dit artikel: de eerste proeve van een solargraph (zonnebaanfoto) in de tuin van het Zeeuws Archief.

Wat kun je zien op de solargraph?
Op de foto is heel duidelijk het archiefcafé (links) te onderscheiden en de abdijtoren Lange Jan die boven de huizen aan de Bogardstraat uit torent. Daarboven is de baan van de zon te zien zoals die is afgelegd tussen 19 augustus en 10 september 2010. De zon gaat van links naar rechts (van oost naar west). Op de dagen of momenten dat het bewolkt is, ontstaat er geen lichtspoor van de zon, dus dan wordt de lijn onderbroken. Van 19 augustus tot 10 september is de baan van de zon steeds lager geworden. De bovenste baan is op 19 augustus, de onderste op 10 september. Op 10 september, precies op het midden van de dag, is het blikje weggehaald. Dan stopt ook het spoor van de zon (onderste baan).

Onthulling solargraph 23 december
De solargraph die met het eerste blikje (vanaf 15 juli) is gemaakt, wordt onthuld op donderdag 23 december. Dan zijn de kortste dag en de langste nacht voorbij en beginnen de dagen weer te lengen. De directeur van het Zeeuws Archief, Hannie Kool-Blokland, zal de solargraph onthullen in aanwezigheid van genodigden, het personeel en vrijwilligers van het Zeeuws Archief en leden van het Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen in Middelburg.

Auteurs:
Jan Koeman, Stichting Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen te Middelburg
Anneke van Waarden-Koets, educatie & exposities Zeeuws Archief te Middelburg

maandag 25 oktober 2010

Groenten in het archief


Op zaterdag 16 oktober j.l. was het weer landelijke archievendag. Op die dag doen veel archiefdiensten in Nederland hun deuren extra wijd open en organiseren ze leuke activiteiten. Ook het Zeeuws Archief deed weer mee. Ik werkte die dag ook en wel als expert in de studiezaal. Mensen gingen er dus van uit dat ik alles wist... Dat is natuurlijk niet zo, maar ik kon de bezoekers die mij een vraag stelden gelukkig wel goed op weg helpen. Het was gezellig druk in de studiezaal, maar we waren met een heel team aanwezig en dus hadden mijn collega's en ik ook de tijd om iets van de andere activiteiten mee te maken.

Zo kwam in in mijn middagpauze langs de stand van de de Historische Groentenhof met allerlei 'vergeten groenten' op het terras van het Zeeuws Archief. Daar kon ik dan weer veel leren! Voor het bedrag van € 1,50 mocht ik drie lekkere hapjes met vergeten groenten proeven. Pompoensoep kende ik wel maar de stamppot van aardpeer en pastinaak trok meteen mijn aandacht. Ook de chutney was erg lekker trouwens. Aan het eind van de dag bleek er tot mijn blijde verrassing stamppot over te zijn! Dat liet ik me geen twee keer zeggen en ik heb 's avonds heerlijk gegeten van deze vergeten groenten.

Jammer dus dat er nu nog geen recepten te vinden zijn op de website van de Historische Groentenhof. Maar dat komt vast wel goed in de toekomst. Een aanrader!

Door: Lineke van den Bout, webcoördinator

zaterdag 16 oktober 2010

Landelijke Archievendag Zeeuws Archief (2)



Vandaag is het Landelijke Archievendag. Veel archieven in Nederland openen hun deuren en depots voor het publiek. Ook het Zeeuws Archief doet mee met het programma 'Landhonger en zeedrift'. De afbeelding hierboven is mevrouw Kaatje van 't Westeinde, de bruid op het affiche van de Landelijke Archievendag in het Zeeuws Archief.

Lezingen Nescio en Zeeuwse duinen

Vanmorgen deden we verslag van het morgendgedeelte van het programma van het Zeeuws Archief tijdens de Landelijke Archievendag 2010. De middag is gewijd aan lezingen. Lieneke Frerichs houdt in het auditorium een lezing over Nescio (pseudoniem van Frits Grönloh) in Zeeland, naar aanleiding van twee brieven van Gröhnloh die hij in Veere aan zijn echtgenote schreef.
Anton van Haperen houdt een lezing over de Zeeuwse duinen en hoe die (en de Zuid-Hollandse duinen) verschillen van de andere duinen langs de Noordzeekust.

Film en zang

Tussen de lezingen door zingt troubadour Peter Dieleman liedjes in Zuid-Bevelands dialect in het archiefcafé en in de studiezaal.
In de studiezaal is het een drukte van belang tijdens de Genealogische Contactdag.
In het auditorium wordt de prachtige documentaire ''t Is een schone dag geweest' (1993) van Jos de Putter vertoond. De film gaat over De Putters ouders die stoppen met hun boerderij bij Axel, Zeeuws-Vlaanderen. De documentaire is opgenomen in de Canon van de Nederlandse film.

Vergeten groenten en zilte zaligheden

Op het terras is een tent opgebouwd. Daarin staan kraampjes waar zogenaamde 'vergeten' groenten en Zeeuwse zilte zaligheden verkrijgbaar zijn. In de loop van de morgen breekt de zon door en dan is het heerlijk toeven op het terras van de stadstuin achter het Zeeuws Archief. Bezoekers doen zich tegoed aan al het lekkers dat geboden wordt. Binnen zijn er warme en koude dranken, gebak, broodjes en lekkere hapjes. Bij de kraam van de 'vergeten' groenten is er een tweetup van volgers van de twitter account van het Zeeuws Archief: @zeeuwsarchief1. Het Zeeuws Archief neemt ook deel aan de actie #followanarchive op twitter, die op 12 november 2010 plaatsvindt, en maakt daar tijdens de Landelijke Archievendag reclame voor via twitter.

Lezing Marjan Berk

De lezing van Marjan Berk is georganiseerd door de Stichting Vrienden van het Zeeuws Archief en vindt plaats in de Hofpleinkerk, tegenover het Zeeuws Archief. Onder de titel 'Het bloed kruipt...' vertelt zij over haar onderzoek naar de geschiedenis van Jacob Cats, waarvan het verhaal ging dat haar familie daarvan zou afstammen. Uiteindelijk bleek dat niet zo te zijn, maar een smeuïg verhaal over Cats is te boek gesteld. Dit voorjaar verscheen haar nieuwste boek 'Het schreien niet verleerd'. Opnieuw een familiegeschiedenis, maar dan over de familie Van de Wall, die het familiearchief aan het Zeeuws Archief heeft geschonken. Na afloop van de lezing ontvangt Marjan Berk de pas voltooide inventaris van het familiearchief Van de Wall.

We kunnen terugkijken op een zeer geslaagde Landelijke Archievendag met een zeer gevarieerd programma!

Door: Anneke van Waarden-Koets, educatie & exposities

Landelijke Archievendag in Zeeuws Archief (1)



Vandaag is het Landelijke Archievendag. Veel archieven in Nederland openen hun deuren en depots voor het publiek. Ook het Zeeuws Archief doet mee met het programma 'Landhonger en zeedrift'.

Voorbereidingen

Gisteren begonnen de voorbereidingen voor de Landelijke Archievendag. Het archiefcafé wordt versierd met witte en blauwe ballonnen. De boekentafel voor de verkoop van tweedehands boeken wordt in gereedheid gebracht, en de studiezaal ingericht voor de Genealogische Contactdag. Het auditorium wordt in orde gemaakt voor de lezingen van Lieneke Frerichs over Nescio en Anton van Haperen over de Zeeuwse duinen. Op het terras van het Zeeuws Archief is een tent opgezet voor de tafel met 'vergeten' groenten en de haringkar met zilte zaligheden van Zeeuwse bodem.

Opening Genealogische Contactdag

Vanmorgen zijn veel medewerkers van het Zeeuws Archief en de verschillende genealogische verenigingen vroeg aanwezig om de laatste voorbereidingen te treffen voor de Landelijke Archievendag en de Genealogische Contactdag.
De Genealogische Contactdag wordt officieel geopend in het Archiefcafé. Jan Polderdijk van de Stichting Genealogische Publicaties Zeeland overhandigt aan Hannie Kool-Blokland, directeur van het Zeeuws Archief, een document en een usb-stick met DTB-gegevens.

Rondleidingen

Peter Sijnke verzorgt vandaag de rondleidingen door de drie depots van het Zeeuws Archief. Aan de hand van archiefstukken van en over de familie Van 't Westeinde vertelt hij het verhaal van de Zeeuwse boer Ko van 't Westeinde, die als particulier de Calandpolder inpolderde. Hij haalde destijds met zijn inpolderingsactie vele kranten en tijdschriften.

Zeeuwen Zoeken

Leo Hollestelle legt uit hoe de genealogische database 'Zeeuwen Gezocht' van het Zeeuws Archief werkt. Er is veel belangstelling voor stamboomonderzoek. Mensen komen ook met oude foto's van familieleden en vragen om uitleg over de omgeving waar de foto is genomen of over de klederdracht. Ook de Genealogische Contactdag wordt goed bezocht, evenals de tentoonstelling 'Middelburg in de Tweede Wereldoorlog' en de kramen met 'vergeten groenten en zilte Zeeuwse zaligheden.

Door: Anneke van Waarden-Koets, educatie & exposities

maandag 11 oktober 2010

wandeling.xx en decreet.4


Op 1 oktober 2010 werd in het Zeeuws Archief de manifestatie wandeling.xx geopend en vond de presentatie van aflevering 4 van het Zeeuwse kunsttijdschrift decreet plaats.

wandeling.xx

In het kader van de manifestatie wandeling.xx is nog tot en met 15 oktober in het Zeeuws Archief een kleine expositie te zien van een architectuurproject van Johan de Koning. De expositie maakt onderdeel uit van een grote tentoonstelling die is ingericht ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van Laboratorium voor Architektuur van deze Middelburgse architect. In het Zeeuws Archief zijn onder meer een maquette en tekeningen te zien voor een ontwerp van het Van Dishoeckhuis, een 'reconstructie' van de in 1733 door J.P. van Baurscheit de jonge ontworpen burgemeesterswoning in Vlissingen. Meer informatie over de tentoonstelling is te vinden op de website van het Zeeuws Archief.

decreet.4

Het Zeeuwse kunsttijdschrift decreet is een initiatief van Ramon de Nennie, Robbert Jan Swiers, Machteld van der Wijst en Hans Bommeljé. In het tijdschrift wordt aandacht besteed aan zeer uiteenlopende vormen van kunst. Bij elk tijdschrift zijn bijlagen en een cd/dvd met muziek en/of film gevoegd. Speciaal voor aflevering 4 leverde het Zeeuws Archief een bijdrage over het Van Dishoeckhuis, aansluitend bij de expositie van architect Johan de Koning die in het archiefcafé te zien is. Aflevering 4 van decreet bevat twee extra katernen en een dvd met beelden en muziek.

Opening wandeling.xx

Op 1 oktober stroomde het archiefcafé vol met genodigden voor de opening van de tentoonstelling wandeling.xx. Hannie Kool-Blokland, directeur van het Zeeuws Archief, heette de gasten welkom. In haar openingsspeech ging ze in op architectuur en op de relatie tussen het Van Dishoeckhuis en het Van de Perrehuis, dat door dezelfde architect, Jan Peter van Baurscheit de jongere, is gebouwd.
Cultuurfilosoof Jan van Heemst sprak over architectuur en poëzie en predikant Gert Jan Smit over de beleving van architectuur.

Johan de Koning nodigde alle gasten uit voor een rondwandeling langs de expositie. De wandeling ging naar het Centrum voor Beeldende Kunst aan de Balans, de Nieuwe Kerk en de Lange Noordstraat. Bij Galerie Caesuur vond een optreden plaats van de Zeeuwse band zaniac, in het door Johan de Koning ontworpen 'Full House', een huis zonder ruimtes waarin activiteiten plaatsvinden in beweegbare kasten.
Aansluitend verzorgden onder meer Phons Bakx, Aagje Feldbrugge, Robbert Jan Swiers, Hans Bommeljé en Ramon de Nennie een muzikaal intermezzo.

Presentatie decreet

Ramon de Nennie presenteerde aflevering 4 van het Zeeuwse kunsttijdschrift decreet. Hij benadrukte het belang van de kunst en de vrijheid van kunstenaars om daar zelf invulling aan te geven. De directeuren van het Zeeuws Archief en de Zeeuwse Bibliotheek kregen een luxe bewaardoos met vier afleveringen van decreet en bijbehorende gadgets cadeau, ter eeuwige bewaring in de depots.

Receptie

Tijdens de zeer geanimeerde receptie speelden Aagje Feldbrugge en Robbert Jan Swiers enkele muziekstukken bij depot 3 in het Zeeuws Archief, 15 meter onder de grond. De akoestiek is daar zo goed dat het vier verdiepingen hoger uitstekend te horen was. In het auditorium vond een doorlopende voorstelling plaats van de bij het tijdschrift decreet uitgegeven dvd.

De tentoonstelling wandeling.xx is nog tot 15 oktober te zien. het tijdschrift decreet is via de website van decreet te koop voor 12,50 euro.

Door: Anneke van Waarden-Koets, educatie & exposities

woensdag 15 september 2010

De kunst van het beschrijven


Deze maand zijn de scans van meer dan 900 negatieven en glasnegatieven van de Middelburgse fotograaf D.P. Cornelisse (1901-1970) toegevoegd aan de beeldbank van het Zeeuws Archief, Zeeland in Beeld. Beschrijven van beeldmateriaal is een intensieve klus. Niet altijd zijn gegevens over de voorstelling van de afbeelding, de locatie, de maker (auteur) en de datering toegevoegd. Het beschrijven vereist dan ook een behoorlijke historisch-geografische kennis en kennis van het materiaal. Het dateren van de afbeeldingen is het moeilijkst, zeker als het gaat om prentbriefkaarten die een latere uitgave betreffen van een voorstelling. Op de zakjes van de negatieven van Cornelisse was weliswaar nadere informatie geschreven, maar het bleek dat deze niet altijd correct was. Dat betekent kritisch kijken bij het beschrijven van het beeldmateriaal.
We hebben echter niet de pretentie dat al het beeldmateriaal dat in Zeeland in Beeld wordt gepresenteerd foutloos is beschreven. We ontvangen regelmatig opmerkingen van bezoekers en daar doen we ons voordeel mee. Gecorrigeerde en aangevulde beschrijvingen kunnen wij snel publiceren.

Met dit bericht vragen wij ook uw hulp. Eén van de opnames van Cornelisse kunnen wij niet 'thuis brengen'. Het gaat om een kerkgebouw, zeer waarschijnlijk een Nederlandse Hervormde kerk ergens in Noord-Zeeland. We sluiten niet uit dat het gebouw zelfs in een plaats op de Zuid-Hollandse eilanden stond.
U kunt uw reactie hieronder doorgeven.

Leo Hollestelle, beheerder Zeeland in Beeld

dinsdag 7 september 2010

Zonnetelescoop op terras Zeeuws Archief

Zonnetelescoop

Op Open Monumentendag, zaterdag 11 september is er - alleen bij onbewolkt helder weer! - een extra activiteit in de tuin van het Zeeuws Archief. Vanaf 11 uur 's morgens zullen medewerkers van de Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen uit Middelburg aanwezig zijn in de tuin van het Zeeuws Archief met een speciale zonnetelescoop.

Met een zonnetelescoop kunt u veilig de zon observeren en zonnevlammen (protuberansen) en zonnevlekken waarnemen. U kunt met eigen ogen zien dat het beslist geen dooie boel is op onze Zon.

Astronomie

Johan Adriaen van de Perre (1738-1790), de oorspronkelijke bewoner van het stadspaleis waarin het Zeeuws Archief is gehuisvest, had veel belangstelling voor astronomie. In de ontvangsthal van het Van de Perrehuis staat een schitterend planetarium dat in opdracht van J.A. van de Perre is gebouwd. Tevens heeft hij vanuit zijn tuin diverse natuurwetenschappelijke experimenten uitgevoerd.

Solargraphy

De sterrenwacht laat zien dat ook na ruim 200 jaar zeker nog het een en ander vanuit de stadstuin achter het huidige Van de Perrehuis valt te ontdekken. Niet alleen door naar de zon te kijken met een zonnetelescoop, maar ook door te experimenteren met een blikje. Zo worden er opnames van de Zon gemaakt met een primitieve gaatjescamera, waarover de bezoekers ter plaatse meer te weten kunnen komen. Van dit Solargraphy-experiment werd in een eerder artikel op dit blog verslag gedaan.

Open Monumentendag 2010

Het Van de Perrehuis is op 11 september 2010 geopend van 10.00-16.00 uur. Rondleidingen door dit monumentale stadspaleis starten elk half uur. In een eerder artikel op dit blog kunt u meer over het programma lezen.
De medewerkers van de sterrenwacht, waaronder Jan Koeman, die ook het Solargraphy-experiment uitvoert, zijn er vanaf 11.00 uur. Bezoekers kunnen hen alles vragen over de Zon en over het Solargraphy-experiment en uiteraard zelf door de zonnetelescoop de zon bekijken.
NB! Deze extra activiteit gaat alleen door bij helder, onbewolkt weer.

Door:
Jan Koeman, Stichting Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen
Anneke van Waarden-Koets, educatie & exposities Zeeuws Archief

dinsdag 10 augustus 2010

Binnengluren?


Voor ons als medewerkers is het misschien niet meer zo bijzonder, maar toch zijn wij nog elke dag trots op het prachtige gebouw waarin we werken: het Van de Perrehuis, 18e eeuws stadspaleis van de patriciërsfamilie Van de Perre.
Want het kan ook anders. Denk maar aan de vele mensen die het moeten doen met een onpersoonlijk kantoorgebouw op een industrieterrein? Nee, dan onze stijlkamers, stuk voor stuk ademen die pracht, kleur en vooral inspiratie...

Graag willen wij de schoonheid van 'onze' monumentale parel met u delen. Omdat we er ook en vooral moeten werken, kan dat echter niet altijd. Maar elk jaar tijdens Open Monumenten Dag zetten wij de deuren van het Van de Perrehuis wagenwijd open. Dit jaar is dat op zaterdag 11 september 2010.
Medewerkers van het Zeeuws Archief geven die dag rondleidingen door de fraaie stijlkamers en vertellen over de historie van het huis, zijn bewoners en zijn schatten. Vrij rondlopen kan helaas niet, daarvoor is het huis te kostbaar.

De rondleidingen vertrekken elk half uur vanaf de receptie. De eerste om 10.00 uur, de laatste om 16.00 uur. Er geldt een maximum van 25 deelnemers per rondleiding en vol is ook echt vol, want het gebouw kan grotere groepen nu eenmaal niet verwerken.
Deelname aan de rondleidingen is gratis.

Graag tot ziens op 11 september a.s.

Marjan de Kort, medewerker communicatie

donderdag 5 augustus 2010

Jaarbericht voor het eerst ook digitaal


Onlangs verscheen ons jaarverslag over 2009. Daarin kunt u lezen wat we in 2009 hebben bereikt, hoe we dat hebben gedaan en wat het heeft gekost.

2009 was het eerste jaar dat we zijn gaan werken volgens onze nieuwe organisatiestructuur, de nieuwe missie en dito visie. Behalve dat moesten we echter ook onze financiële verslaggeving hervormen. Jaarrekening en begroting moeten voortaan voldoen aan het nieuwe subsidiebesluit 'provincies en gemeenten'.

Met andere woorden, 2009 was een overbruggingsjaar. Vanaf volgend jaar zal de inhoud van ons jaarverslag een andere opzet krijgen. En niet alleen dat, het krijgt ook een nieuwe digitale vorm, die visueel prettiger is om online te lezen dan de nog traditioneel opgemaakte jaarverslagen die u nu op onze website aantreft.
Heeft u wensen, ideeën of suggesties, laat ze ons dan weten.

Voor nu evengoed toch veel leesplezier.

Marjan de Kort, communicatiemedewerker.

woensdag 28 juli 2010

Onderzoek naar de Zeeuwse historie is leuk!

Dat wist de lezer van dit weblog natuurlijk al lang! Toch zijn er nog heel veel onderwerpen uit de geschiedenis van Zeeland niet onderzocht, of tenminste, er zijn de laatste decennia geen boeken of tijdschriftartikelen over verschenen.

Wat wij van het Zeeuws Archief dan wel eens jammer vinden is dat veel studenten en andere onderzoekers een onderwerp kiezen waarover al wel veel gepubliceerd is. Dat is natuurlijk niet zo raar. Mensen lezen een boek over een onderwerp dat ze na aan het hart ligt (of, in het geval van studenten, iets dat hun professor na aan het hart ligt) en denken dan 'Hé, maar hoe zit het dan met dit detail?' of 'wat meneer X hier beweert, dat kan nooit!'. Dat levert meestal heel interessante publicaties op, maar een groot aantal onderwerpen blijft wel onbesproken op deze manier.

De Werkgroep Cultuurhistorie van het Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen vond dat ook jammer. Daarom brachten ze in 1984 een Lijst van Leemten uit, met daarin een overzicht van onderwerpen die meer aandacht verdienen. In 1999 werd deze lijst nog eens opnieuw uitgegeven en opgestuurd naar universiteiten en andere instellingen.

Dat is natuurlijk niet meer helemaal van deze tijd. Vandaar dat de lijst nu online staat. Op de site www.geschiedeniszeeland.nl staat de hele lijst, opgedeeld in een aantal categorieën. De lijst wordt van tijd tot tijd geactualiseerd door medewerkers van de Zeeuwse Bibliotheek, de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, de Werkgroep Cultuurhistorie en het Zeeuws Archief. Dat wil zeggen dat we regelmatig kijken welke boeken en artikelen er verschenen zijn en of daarmee misschien een leemte gevuld is.

Kijk de lijst eens door en misschien ziet u een onderwerp waar u graag onderzoek naar wilt doen. Het zou toch geweldig zijn als we over een paar jaar alle leemtes hebben weggewerkt!

Door: Lineke van den Bout, Zeeuws Archief

vrijdag 16 juli 2010

Solargraphy-experiment in de tuin van het Van de Perrehuis


In de tuin van het Van de Perrehuis, een achttiende-eeuws stadspaleis waarin het Zeeuws Archief is gehuisvest, wordt van 15 juli - 23 december 2010 een fotografisch experiment uitgevoerd. De Middelburgse sterrenwacht gaat in ruim vijf maanden de baan van de zon vastleggen via een pinhole- of gaatjescamera.

Experiment

Op donderdag 15 juli bevestigde Jan Koeman van de Stichting Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen een leeg blikje aan het balkon van het terras achter het Van de Perrehuis. In het blikje maakte hij een gaatje waardoor het blikje werkt als een camera obscura. Achter het gaatje is fotopapier op A5 formaat bevestigd, rondgedraaid in het blik. Op dit fotopapier wordt van juli tot en met december de baan van de zon geprojecteerd. Zo ontstaat een foto met een belichtingstijd van ruim vijf maanden. Het blikje is gericht op het zuiden, met de abdijtoren 'Lange Jan' op de achtergrond en de tuin van het Van de Perrehuis en de achterliggende bebouwing op de voorgrond, waardoor een divers beeld ontstaat. Op donderdag 23 december 2010, na de kortste dag, zal de opname worden onthuld.

Camera obscura

De camera obscura, gaatjescamera of pinhole camera, is een lichtdichte 'doos' waar in een van de zijden een heel klein gaatje (< 1 mm diameter) wordt gemaakt. Dit kleine gaatje werkt precies zoals een optische lens van glas: het omgevingsbeeld wordt omgekeerd geprojecteerd in de binnenkant van de camera obscura (op de zijde tegenover het gaatje). Plaats je een stukje fotografische film of fotopapier tegenover het gaatje, dan werkt de camera obscura als een echt fototoestel. De belichtingstijd moet je proefondervindelijk vaststellen.

Fotograferen met een blikje

Je kunt heel gemakkelijk zelf een camera obscura maken van een leeg bier- of limonadeblikje. Breng in een donkere kamer fotografisch materiaal (bijvoorbeeld een velletje vergrotingspapier, vast nog wel aanwezig bij een familielid die voor het digitale tijdperk zelf foto's afdrukte) in het blikje en tape het blikje lichtdicht af. Prik met een speld een gaatje recht tegenover het fotografisch materiaal. Plaats het blikje op een plek met een interessante voorgrond. Ontwikkel je het fotomateriaal in een donkere kamer, dan kan een korte belichtingstijd volstaan om een geslaagde foto te maken met een camera die niets kost.

Solargraphy

Het experiment in de tuin van het Zeeuws Archief is bedoeld om de baan van de zon vast te leggen. Dit heet 'Solargraphy'. Solar = zon ; graphy = schrijven. Schrijven met de zon. In de zomer beschrijft de zon een hoge baan boven de horizon en in de winter een lage baan. Dat komt door de schuine stand van de aardas ten opzichte van de zon. Iedere dag vanaf 21 juni (langste dag) wordt de zonnebaan iets lager. Door nu in deze periode een foto te maken met een belichtingstijd van ongeveer zes maanden, zie je die baan van de zon steeds verder naar beneden verschuiven. Het experiment is dus eigenlijk circa drie weken te laat begonnen. Op dagen dat het geheel bewolkt is wordt er niets van de zonnebaan vastgelegd; wanneer er af en toe wolken voor de zon zijn, wordt het zonnespoor onderbroken. Dit is goed te zien op de voorbeeldfoto die in de tuin van Jan Koeman is genomen. De foto is ook te zien op het informatiebordje bij het blikje op het terras van het Zeeuws Archief. Het licht van de zon zal in het blikje, waarin zich een A5 velletje lichtgevoelig fotopapier bevindt, een donkere verkleuring teweeg brengen van het fotografisch zilver dat in de lichtgevoelige laag van het papier zit. Hoe langer belicht, des te meer de verkleuring van het zilver en des te duidelijker de afbeelding.

Resultaat

Het uiteindelijke resultaat kun je direct met een flatbedscanner omzetten in een digitaal fotobestand en eventueel verder bewerken met photoshop voor een hoger contrast. Leg dus nooit het papier uit een gaatjescamera dat heel lang wordt belicht in ontwikkelaar, want dan is het beeld in één tel helemaal zwart! Elke opname met een gaatjescamera is uniek en eenmalig en het resultaat is nooit helemaal te voorspellen. Best spannend dus wat er op 23 december a.s. uit het blikje tevoorschijn komt!

Zon in de hoofdrol bij de sterrenwacht

Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen organiseert aan de Herengracht in Middelburg in de maanden juli en augustus iedere vrijdagavond van 19 tot 20 uur de 'Zeeuwse Zonnige Zomeravond' waarbij de zon de hoofdrol speelt. Bij onbewolkt weer kan er met speciale telescopen naar de zon worden gekeken om zonnevlammen en zonnevlekken te ontdekken. Daarnaast zijn er lezingen over de zon. Het Solargraphy-experiment in de tuin van het Zeeuws Archief krijgt daarbij ook aandacht.

Van de Perre en natuurkundige experimenten

De tuin van het Van de Perrehuis is niet zomaar gekozen. Behalve een mooie ligging is deze plaats door de sterrenwacht ook gekozen vanwege de historische context. Johan Adriaen van de Perre (1738-1790) die het stadspaleis had laten bouwen, was zeer geïnteresseerd wetenschap. Hij was lid van het Natuurkundig Gezelschap en financierde vele wetenschappelijke onderzoeksinstituten. Van de Perre deed jaren lang nauwkeurige meteorologische waarnemingen en beschikte over een kabinet van natuur- en sterrenkundige werktuigen en een schitterend planetarium. Hij creëerde een wetenschapscentrum dat hij 'Musaeum Medioburgense' noemde, dat werd gehuisvest in een groot herenhuis in de Latijnse Schoolstraat. De tuin van zijn huis was ook met enige regelmaat het toneel van wetenschappelijke experimenten. Zo liet Van de Perre als eerste in Zeeland in 1784 een onbemande heteluchtballon op. Vanuit zijn tuin steeg de ballon, gevuld met 'Inflammabele Lucht', op en dreef richting zee. De halve stad liep er voor uit om getuige te zijn van dit experiment. En nu, ruim 200 jaar na zijn overlijden, is de tuin van het Van de Perrehuis alweer het toneel van een natuurkundig experiment: Solargraphy. Hoewel iets minder omvangrijk, goedkoper en zeker minder gevaarlijk dan zijn eigen luchtballonexperiment, zou het Van de Perre ongetwijfeld deugd hebben gedaan dat zijn tuin weer gebruikt wordt voor een natuurwetenschappelijke experiment!

Foto's: 1-6 copyright J. Koeman. 7 Zeeuws Archief.

Auteurs:
Jan Koeman, Stichting Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen te Middelburg
Anneke van Waarden-Koets, educatie & exposities Zeeuws Archief te Middelburg