Reden voor een feestje

Wat u hier op de foto ziet is geen archief. Het is een opstelling die we hebben gemaakt om u een indruk te geven hoe het archief van de burgerlijke stand in het depot van het Zeeuws Archief staat. De burgerlijke stand bestaat namelijk (ruim) 200 jaar in Nederland en dat is een goede reden voor een feestje.

Stamboomonderzoekers met Zeeuws-Vlamingen in hun familie weten het allang: de burgerlijke stand werd daar al eerder ingevoerd, namelijk in de loop van 1796. Toen werd dat deel van Zeeland bij Frankrijk ingelijfd, waar de burgerlijke stand toen al enkele jaren bestond. In 1808 wordt de stad Vlissingen ook aan het keizerrijk toegevoegd en onmiddellijk wordt ook hier de burgerlijke stand ingevoerd, de eerste aktes zijn van 8 april. In 1811 krijgt heel Nederland met deze administratie te maken.

Na de Franse revolutie werd onder andere het principe van scheiding tussen kerk en staat ingevoerd. Voor die tijd werden geboortes (dopen), huwelijken en overlijdens (begrafenissen) vrijwel uitsluitend door de kerken vastgelegd. De Fransen vonden dat de overheid dat moest doen. In Engeland bijvoorbeeld, dat nooit veroverd is door de Fransen, bestaat er geen burgerlijke stand zoals wij die kennen. De Fransen van na de revolutie hadden blijkbaar wel behoefte aan meer administratie: ook het kadaster is een Frans idee uit die tijd.

Bij de burgerlijke stand pakten de Fransen het grondig en met een vooruitziende blik aan: alle registers werden dubbel opgemaakt en één register werd naar de rechtbank gebracht. De ander bleef bij de gemeente. Dit heeft ervoor gezorgd dat we, ondanks branden, bombardementen en overstromingen nog steeds een complete serie van heel Zeeland bezitten. Dat kun je van andere administraties niet zeggen helaas!
UPDATE: zoals ik natuurlijk had moeten weten is er wel íets verloren gegaan: van Vlissingen ontbreken de registers van 1809, als gevolg van het bombardement van de Engelsen op de stad.

Wat de Fransen niet konden vermoeden is dat mensen honderden jaren later dankbaar gebruik zouden maken van deze administraties voor een heel ander doel: genealogie of stamboomonderzoek. De burgerlijke stand is daarvoor onmisbaar: iedereen die in Zeeland is geboren, getrouwd of overleden komt er immers in voor.

In 2011 besteden we dan ook de nodige aandacht aan het jubileum van deze administratie. Er komt onder andere een dubbeltentoonstelling in het Zeeuws Archief en Museum de Vierschaar in Veere, in november komt er een symposium en we hopen u dit jaar ook de eerste scans van aktes via www.zeeuwengezocht.nl te kunnen aanbieden. Hou voor dit laatste project ons andere weblog in de gaten!

Door: Lineke van den Bout, webcoördinator